سبدگردان کیست؟

 

سرمایه‌گذاری در بورس مانند هر فعالیت دیگری، نیازمند کسب دانش و صرف وقت کافی است. افرادی که بدون دانش کافی یا صرف زمان لازم جهت بررسی بازار، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، عموماً با ضرر مواجه شده و بخشی از دارایی‌های خود را از دست می‌دهند. این افراد می‌توانند از روش‌های غیرمستقیمی مانند «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» و «سبدگردانی» در بورس استفاده کنند.
بر اساس بند 17 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار، شرکت سبدگردان، شخصی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد و طبق بند 4 ماده 1 دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان، سبدگردانی عبارت است از: تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، به منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار و منظور از سبد اختصاصی، مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی (اعم از وجه نقد، اوراق بهادار و مطالبات) است که به مشتری معینی تعلق دارد. سبدگردان‌ها ازجمله نهادهای مالی هستند که با جمع‌آوری اطلاعات، سرمایه‌گذاران را از نظر درجه ریسک‌پذیری طبقه‌بندی کرده و به هر گروه از سرمایه‌گذاران متناسب با درجه ریسک‌پذیری ارزیابی شده، خدمات سبدگردانی را در قالب مدیریت دارایی‌های آنها به وکالت و نمایندگی از طرف وی و در ازای دریافت کارمزد، ارائه می‌کنند. این نهاد مالی در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه یاری­رسان بوده و بر تداوم پایدار حضور سرمایه‌گذاران و نیز جلب اعتماد آنان به بازار سرمایه نقش بسزایی دارند.
 

سبدگردان دقیقاً چه کار می‌کند؟

 

در سبد گردانی اختصاصی یک کد اختصاصی برای سرمایه گذار ایجاد می شود و پس از واریز مبلغ مورد نظر برای سرمایه گذاری در آن کد، مدیران اقدام به خرید سهام مورد نظرشان می کنند. بنابراین سرمایه گذار از دو طریق امکان کسب سود دارد. یکی رشد ارزش سهام و سایر اوراقی که در کد وی خریداری شده و دیگری سود های نقدی شرکت ها در صورتی که سهام خریداری شده برای وی به مجمع عادی سالیانه برای تقسیم سود برود.
شما سبدی دارید از دارایی‌های مشخصی که سبدگردان به علت داشتن تخصص یا وقت بیشتر، آن‌ها را برای خرید و فروش مرتب می‌کند. سبدگردان میزان سرمایه‌‌ و قدرت ریسک شما را به عنوان سرمایه‌گذار در نظر می‌گیرد و با همکاری تحلیلگران حرفه‌ای، نظارتی مستمر بر سبد سهام شما دارد. چنانچه شرایط بازار سرمایه  یا وضعیت سرمایه‌گذار تغییر کرد، این سبدگردان است که استراتژی جدیدی را طبق وضعیت جدید می‌چیند.

مزایای‌ سبدگردانی چیست؟

 

افرادی هستند که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند. افرادی هم هستند که لزوماً تازه‌ وارد نیستند اما به مشاغلی مشغولند که باعث می‌شود وقت کافی را برای اینکه خودشان سبدگردان خودشان باشند، ندارند. نقطه‌ مشترک این ۲ گروه این است که تخصص سبدگردان می‌تواند از نگرانی‌ و ریسک آن‌ها در بازار سرمایه‌ بکاهد؛ زیرا تمام تصمیمات گرفته‌شده با دقت و بررسی لازم روی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه صورت می‌گیرد.
از مهم ترین مزایای سبدگردانی اختصاصی بودن آن است. یعنی هر سرمایه گذار با توجه به ریسک پذیری و میزان دارایی، سبدی مختص خود خواهد داشت.
 

انعطاف پذیری

در سبدگردانی، سرمایه گذار به صورت روزانه به پرتفوی خود دسترسی دارد. او می‌تواند عملکرد سبدگردان را تحت نظر داشته و در صورت تمایل به تغییر استراتژی معامله، آن را با مدیر پرتفوی خود در میان بگذارد. از سویی، سبدگردانی ترکیب متنوعی از دارایی‌های مالی را در بر می‌گیرد. در نتیجه، شما می‌توانید ترکیبی از اوراق با درآمد ثابت، صندوق‌های طلا، گواهی‌های کالایی و سهام شرکت‌های پذیرفته در بورس را در سبد خود داشته باشید. این انعطاف پذیری در سبدگردانی، نگرانی نوسانات بازارهای موازی را برطرف خواهد کرد.
 

عدم نیاز به دانش خاص

یکی از چالش‌های سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه، عدم آگاهی و ناتوانی در تحلیل سهام و بازارهای بورسی است. همین امر سبب می‌شود که، سرمایه‌گذار نداند کدام سهام مناسب سرمایه‌گذاری است؟ زمان مناسب ورود یا خروج از سهم را چگونه می‌توان تشخیص دهد؟ چه زمانی باید سهامداری کرد؟ و یا سایر مسائلی از این قبیل که، سبدگردان با به دست گرفتن پرتفوی شما به عنوان یک نیروی متخصص و باتجربه، تمام این بررسی‌ها را انجام می‌دهد.
 
عدم نیاز به صرف زمان
سبدگردان، با تخصص و مهارت خود، پرتفوی شما را مورد بررسی همه جانبه قرار می‌دهد. در نتیجه، دیگر شما نیاز به صرف زمان برای جستجوی بازار، بررسی عملکرد شرکت‌ها، تحلیل مسائل سیاسی و اقتصادی و ... ندارید.
 
 

مدیریت حرفه ای پرتفوی

از مزایای ویژه سبدگردانی برای سرمایه گذار این است که، پرتفوی خود را به تیمی مجرب و حرفه‌ای می‌سپارید. مدیریت پرتفوی توسط مدیران حرفه‌ای، سبب کاهش ریسک در سرمایه گذاری شما می‌شود. تیم‌های سبدگردانی با سال‌ها تجربه در این زمینه، تسلط زیادی بر صنایع و شرکت‌ها داشته و با اتکا به واقعیات حاصل شده از تحلیل‌های حرفه‌ای خود، سرمایه گذاری پربازدهی برای شما به ارمغان خواهند آورد.
 

عدم وجود تضاد منافع

از آنجایی که کارمزد متغیر سبدگردان در گرو سودآوری بیشتر برای سرمایه گذار است، تصمیمات او در راستای سود و بازدهی بیشتر برای سرمایه گذار خواهد بود. به عبارتی، منافع سبدگردان موازی با منافع سرمایه گذار است و از یکدیگر جدا نیستند.
 
 

معافیت مالیاتی

سودی که سرمایه گذار از طریق سبدگردانی بدست می‌آورد، مشمول مالیات نمی‌گردد. معافیت از مالیات بطور مستقیم بر سرمایه گذاران اثر نمی‌گذارد، اما موجب ایجاد انگیزه در آنها خواهد شد.
 

مدیریت حرفه‌ای ریسک در سبدگردانی

با توجه به اینکه سبدگردان‌ها خبره در امر سرمایه‌گذاری هستند، با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای، بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی های متنوع برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کنند. همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود. در نتیجه سبدگردان با تکیه بر تجربه و تخصص خود می‌تواند ریسک را موثرتر از خود سرمایه‌گذار مدیریت کند.

آیا سبدگردانی یک نهاد قانونی‌ است؟

بله. در آذرماه سال 1384، برای مدیریت بهتر وجوه آحاد جامعه، نهاد مالی جدیدی به نام سبدگردان به عنوان نهادی واسطه‌ای معرفی شد. مواردی که در ادامه نام می‌بریم مهمترین قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت شرکت‌های سبدگردان است:
 
قانون تجارت
قانون بازار اوراق بهادار
قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی
دستورالعمل‌های صادره از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار
قانون و دستورالعمل‌های مبارزه با پولشویی
قوانین تامین اجتماعی و مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده

 

تضمین سود برای سبدگردانی از سمت سازمان بورس وجود دارد؟

 
خیر. سازمان بورس به هیچ شرکت سبدگردانی و هیچ شخصی اجازه تضمین سود را نمی‌دهد. هرچند یک سری استثنا در بحث صندوق‌های سرمایه‌گذاری که سود آن‌ها در محدوده سود بانکی است وجود دارد اما در رابط با شرکت های سبدگردانی هیچ گونه تضمینی از بابت میزان سود وجود ندارد.
 
 
 

حداقل سرمایه برای سبدگردانی‌

از آنجا که سبد گردانی، مدیریت اختصاصی دارایی‌های اشخاص بوده و هزینه بالاتری نسبت به سایر خدمات قابل ارائه از جمله صندوق های سرمایه گذاری دارد، در نتیجه شرکت‌های سبدگردان حداقلی از سرمایه‌ را برای پذیرش لحاظ می‌کنند. حداقل سرمایه برای ‌سبدگردانی‌ در شرکت‌های مختلف متفاوت است.

 

کارمزد سبدگردانی

کارمزد سبدگردانی براساس مقررات و مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار و قرارداد منعقد شده با مشتریان محاسبه می‌شود. فرمول پیشنهادی کارمزد توافقی است. کارمزد ‌سبدگردانی‌ معمولا از دو بخش مدیریت و عملکرد تشکیل می‌شود. کارمزد مدیریت مبتنی بر اخذ کارمزد ثابت مختصر و براساس دارایی تحت مدیریت تعیین می‌شود. اما کارمزد عملکرد کاملا متغیر است و متناسب با افزایش بازده سبد سهام مدیریت شده و با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود.


 

تفاوت صندوق های سرمایه گذاری و خدمات سبدگردانی

 

مالکیت سهام :

در سبدگردانی ، سرمایه گذار مستقیماً مالک سهام و دارایی خود بوده و سبدگذار تنها به نیابت از او اقدام به خرید و فروش می‌نماید، در حالی که در صندوق های سرمایه گذاری، سرمایه گذار به صورت غیرمستقیم مالک سهام خریداری شده توسط صندوق سرمایه گذاری است.
 

نظارت بر معاملات:

در سبدگردانی ، سرمایه گذار در جریان استراتژی معاملات خواهد بود. او به صورت روزانه از معاملات انجام شده آگاهی می‌یابد. در صندوق های سرمایه گذاری، سرمایه گذار قادر به رصد عملکرد صندوق به صورت روزانه نخواهد بود. او از میزان و نوع سهام خریداری شده توسط صندوق اطلاع نمی‌یابد.
 

اختصاصی بودن سرمایه گذاری:

مدیر پرتفوی، خرید و فروش را با توجه به ریسک پذیری سرمایه‌ گذار که مختص خود او می‌باشد، انجام می‌دهد، در حالی که مدیر صندوق، خرید و فروش را با توجه به سود و زیان و ریسک‌پذیری کل سرمایه‌ گذاران صندوق انجام می‌دهد. در صندوق ها، مدیر صندوق معمولاً با پایین‌ترین میزان ریسک، خرید را انجام می‌دهد.در سرویس‌های سبدگردانی ، چیدمان پرتفوی یک جوان 35 ساله با سطح مالی متوسط در مقایسه با یک سالمند با توانایی مالی بالا با یکدیگر تفاوت دارند.
 

هزینه ها: 

هزینه‌های پرداختی در این خدمات نسبت به صندوق‌های سرمایه گذاری بیشتر است، زیرا خدمات در سبدگردانی به صورت اختصاصی اما در صندوق‌های سرمایه گذاری به صورت جمعی ارائه می‌شوند.

 

نقش امین در سبدگردانی چیست؟

امین شخصی حقوقی تعریف شده توسط سازمان و سبدگردان است و بر فعالیت‌های سبدگردان نظارت می‌کند. جهت شروع فعالیت سبدگردانی، سبدگردان باید حداقل یک شخص حقوقی واجد شرایط را به عنوان امین انتخاب و با او قراردادی را منعقد کند. امین از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب می‌شود.
امین سبد با دسترسی به نرم افزار سبدگردانی وظیفه نظارت بر رعایت قوانین و مقررات توسط سبدگردان را به عهده دارد. هر زمان که سبدگردان از چهارچوب قرارداد با سرمایه‌گذار خارج شود، امین سبد طی نامه‌ای موارد را به استحضار سازمان بورس می‌رساند. سازمان بورس هم مطابق مقررات با سبد گردان برخورد می‌کند.
مطابق ماده ۱۸ دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان، شرکت باید پس از عقد قرارداد با امین یک نسخه از قرارداد را به او تحویل داده باشد. قرارداد میان شرکت و امین سبد باید با فاصله حداکثر دو روز کاری پس از اجرائی شدن، نزد سازمان بورس به ثبت برسد.
همچنین، در افتتاح حساب‌های بانکی مخصوص سبدگردانی، باید تائیدیه مورد نیاز از امین دریافت و لازم است که مشخصات حساب‌ها نزد امین ثبت شود. وجود ناظری مجزا بر قرارداد‌ها و تراکنش‌های انجام‌شده بوسیله سبدگردان، اطمینان سرمایه‌گذار از سبدگردانی را افزایش می‌دهد.
درواقع، سبدگردان نمی‌تواند بدون عقد قرارداد با هیچ امینی به سبدگردانی بپردازد، مگر اینکه، موضوع با عنوان کردن دلایل به تائید سازمان بورس و اوراق بهادار برسد. مطابق ماده ۲۱، سرمایه‌گذار باید در طی ۷ روز کاری پس از اجرایی‌شدن قرارداد، مشخصات و نسخه‌ای از آن‌‌را برای امین ارسال کند.