021-88541059 و 88505673-021
info@nikaninvest.com

قرارداد آپشن (Options Contract)

قرارداد آپشن (Options Contract)

قرارداد آپشن (Options Contract)

جزئیات

فروش تعهدی در دنیا که با عنوان فروش استقراضی (short selling) شناخته میشود, روشی است که در آن فروشنده مطابق با قرارداد فروش تعهدی, به وکالت از مالک اوراق بهادار نسبت به فروش اوراق بهادار در بورس اقدام میکند.

20 آذر 1400

مقدمه:

فروش تعهدی در دنیا که با عنوان فروش استقراضی (short selling)  شناخته میشود, روشی است که در آن فروشنده مطابق با قرارداد فروش تعهدی, به وکالت از مالک اوراق بهادار نسبت به فروش اوراق بهادار در بورس اقدام میکند. فروش تعهدی اوراق بهادار زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که سرمایه گذاران انتظار دارند قیمت اوراق بهادار در آینده با کاهش همراه شود. از این رو با هدف کسب سود از این کاهش قیمت, به فروش اوراق تحت مالکیت شخص دیگری اقدام نموده و با کاهش قیمت و بازخرید آن, مابه التفاوت قیمت فروش و بازخرید را به عنوان سود خود شناسایی می نمایند. اگر چه هدف اصلی از فروش استقراضی کسب منفعت از کاهش قیمت است, ولی این سازو کار معاملاتی کارکردهای دیگری شامل پوشش ریسک, افزایش نقدشوندگی, بازارگردانی و ...را نیز به همراه دارد. با توجه به ضرورت وجود چنین سازوکار معاملاتی در بازار سرمایه ایران, برای اولین بار فروش تعهدی به عنوان جایگزین فروش استقراضی (short selling)  و در راستای افزایش کارایی بازار و رفع نیاز فعالان بازار , راه اندازی شده است.
این اوراق ازنظر نوع قرارداد بر دو نوع کلی تعریف شده‌اند: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) و ازنظر نحوه اعمال نیز بر دو نوع کلی آمریکایی و اروپایی هستند. اختیار معامله آمریکایی در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است.
این سبک از معاملات جذابیت هایی دارد که حتما برای شما وسوسه انگیر خواهد بود. مثلا برای خرید سهام عادی شما کل مبلغ سهام را در زمان خرید پرداخت می کنید درحالی که در قرارداد اختیار معامله در ابتدا درصد بسیار کمی از کل مبلغ پرداخت می شود این یعنی شما از اهرم (Leverage
) برخوردار هستید.یا مثلا دو طرفه بودن این نوع معاملات که باعث می شود شما بتوانید بر خلاف سهام عادی هم نقش خریدار داشته باشید و از افزایش قیمت ها متنفع شوید هم نقش فروشنده داشته باشید و از کاهش قیمت ها نفع ببرید.

 

الگوی متعارف فروش استقراضی:

در مدل متعارف جهانی فروش استقراضی (Short Selling)، رابطه بین فروشنده و مالک اوراق بهادار به شکل استقراض تعریف می‌شود؛ به‌طوری‌که فروشنده با قرض کردن اوراق بهادار از مالک و پرداخت بهره از پیش تعیین‌شده، به فروش اوراق بهادار در بازار اقدام کرده و در هر زمان حسب درخواست مالک یا به تشخیص خود نسبت به بازخرید و عودت اوراق بهادار اقدام می‌کند.
 



نظر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص مدل متعارف فروش استقراضی

کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار , ابعاد فقهی مرتبط با الگوی فروش استقراضی متعارف را مورد بررسی قرار داد و مدل متعارف فروش استقراضی را به دلیل اینکه مبتنی بر ربا نباشد, دارای اشکال شرعی دانست. لذا الگوی متعارف در بازار سرمایه اسلامی قابل استفاده نیست. بر این اساس الگوهای دیگری در کمیته فقهی شامل « خرید و فروش نقد و سلف», «فروش نقد همراه با حق اختیار خرید و فروش» و «فروش تعهدی» به عنوان جایگزین مدل فروش استقراضی متعارف , مطرح و با رعایت ملاحظاتی از منظر فقهی به تایید کمیته رسید. اما از آنجا که اجرای دو طرح اول باعث بروز پیچیدگی های عملیاتی و افزایش هزینه های مبادلاتی میگردد, فروش تعهدی مبتنی بر انعقاد قرارداد وکالت همراه با شروط و تعهداتی در ضمن آن به عنوان الگویی مناسب جهت اجرا در بازار سرمایه ایران انتخاب شد.


فروش تعهدی

در این روش که مبتنی بر عقد وکالت بوده و در مورخ 11/02/1398 در کمیته محترم فقهی تصویب شده است, متقاضی فروش به وکالت از مالک اوراق بهادار و به نام او, به فروش اوراق بهادار مشخصی اقدام نموده و موظف است در زمان مشخص (در سررسید)یا به درخواست مالک و یا به تشخیص خود(اختیار) تا سررسید, اوراق بهادار فرئخته شده را به نام مالک بازخرید نماید. مالکان اوراق بهادار که تمایل دارند اوراق تحت مالکیت خود را جهت انجام معاملات فروش تعهدی در اختیار سایر فعالان بازار قرار دهند, نوع و تعداد ورقه بهادار را در بازار تامین اعلام می نمایند.


تعریف فقهی قرارداد فروش تعهدی

« قراردادی است بین متقاضی و مالک جهت فروش تعهدی که متقاضی به وجه الزام آوری, خرید مثل اوراق بهادار را بنا به درخواست مالک در هر زمان تا سررسید, خارج از دوره تنفس تعیین شده, برای مالک تعهد میکند.
همچنین, مالک به وجه الزام آوری به متقاضی وکالت میدهد تا از طرف وی نسبت به خرید مثل اوراق بهادار در هر زمان تا سررسید به تشخیص خود اقدام نماید. »


انواع قراردادهای اختیار معامله


اصطلاحات رایج در معاملات فروش تعهدی:

• متقاضی: شخصی که به وکالت از مالک اقدام به فروش اوراق بهادار در بازار مینماید, متقاضی نامیده میشود. وی در ازای فروش اوراق بهادار یاد شده, تعهدات مندرج در قرارداد فروش تعهدی را بر عهده میگیرد.
مالک: شخصی است که اوراق بهادار متعلق به خود را جهت فروش تعهدی در اختیار متقاضی قرار میدهد.
دوره تنفس: دوره زمانی پس از فروش تعهدی است که در آن مالک نمیتواند بازگرداندن اوراق بهادار را از متقاضی درخواست کند. این دوره توسط مالک تعیین میگردد.
سامانه تامین: سامانه ای است که به منظور ثبت مشخصات قرارداد فروش تعهدی توسط مالک طراحی شده است. در این سامانه , نماد, تعداد, نرخ تشویقی, دوره تنفس و محل سرمایه گذاری منابع حاصل از فروش تعهدی برای نمادهای مدنظر توسط مالک ثبت میشود. علاوه بر این پس از انجام فروش تعهدی , مالک درخواست بازگرداندن مثل اوراق بهادار را از طریق این سامانه درخواست می نماید.
نرخ تشویقی: درصدی از ارزش وجوه حاصل از فروش تعهدی است که در صورت تعیین مقداری غیر از صفر توسط مالک, وی موظف به پرداخت آن به متقاضی است. در صورت عدم تمایل مالک و تعریف نرخ مذکور به صورت صفر در سامانه تامین, مبلغی به متقاضی پرداختی پرداخت نمی شود.
وجه تضمین اولیه (initial margin): وجه تضمینی است که برای تضمین ایفای تعهدات متقاضی در زمان ارسال سفارش فروش تعهدی از وی دریافت میشود.
وجه تضمین لازم (required margin): وجه تضمینی است که با قیمت پایانی و تعداد اوراق بهادار فروخته شده به صورت تعهدی (تسویه نشده), به شکل روزانه محاسبه میشود.
حداقل وجه تضمین (maintenance margin ) : نسبتی از وجه تضمین لازم است که اگر موجودی حساب عملیاتی متقاضی کمتر از آن شود, منجر به صدور اخطاریه افزایش وجه تضمین میشود.
وجه تضمین جبرانی (initial margin): وجهی است که باید متقاضی دریافت کننده اخطاریه افزایش وجه تضمین, نسبت به تودیع آن در حساب عملیاتی خود تا سطح وجه تضمین لازم اقدام کند.
وجه تضمین اضافی (initial margin ): میزان افزایش در وجوه تضمین اولیه و لازم با هدف پوشش ریسک ناشی از تغییرات قیمت است که ممکن است متناسب با تعهدات متقاضی در قراردادهای فروش تعهدی تعیین شود.
به روزرسانی حساب وجه تضمین (mark-to-market): فرآیندی است که پس از پایان جلسه معاملات با هدف به روزرسانی وجه تضمین متقاضی انجام می شود.
خسارت:
مبلغی است که در صورت عدم ایفای تعهدات متقاضی متناسب با اوراق بهادار فروش رفته بر اساس شرایط مندرج در اطلاعیه بورس, از متقاضی اخذ و به مالک یا مالکان پرداخت میشود.

مقاله ها مرتبط